ESKİ MAKİNE, CİHAZ, ARAÇ ve GEREÇLERİNİ YENİLEMEK İSTEYENLERE ÖNEMLİ BİR TEŞVİK UNSURU “YENİLEME FONU”
Bu amaçla, Vergi Usul Kanununun 328 ve 329. maddelerinde düzenleme yapılarak işletme içi yatırımlara, yeni teknolojilere teşvik sağlanmıştır. Mali idare bu hususlarla ilgili verdiği özelgelerle uygulamaya yön vererek sorunların giderilmesine çalışmıştır.
İşin özetinde, yenileme fonu, Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması sonucunda oluşan karın alınan aynı tür iktisadi kıymetin Amortismanından düşülmek suretiyle vergi erteleme avantajı sağlayan bir uygulamadır. Bu ertelenen vergi ile oluşan kaynak iktisadi kıymetlerin yenilenmesinde kullanılmakta, bu sayede işletmelerin teknolojik alt yapıları teşvik edilmektedir. Burada özellikle ifade etmek gerekir ki, arazi ve arsalar yenileme fonu kapsamında değildir. Çünkü, arazi ve arsalar amortismana tabi bir iktisadi kıymet değildir. Yenileme Fonu hakkından yararlanabilmenin bir başka şartı ise, şirketin yetkili organları bu konuda karar alması gerekmektedir. Karar olmadan yenileme fonu kullanılamaz.
V.U.K’nun 328 inci maddesinde yenileme fonunun kullanılacağı iktisadi kıymetlerin aynı neviden olması şartı vardır. Kanun metninde adet sınırlaması yoktur. Örneğin, üretim atölyesinde kullanılan kesim makinasının satılarak yerine aynı maksatla kullanılan yeni bir veya birden fazla makine alımı halinde teşvikten yararlanılır. Diğer bir örnek, pazarlama departmanında kullanılan eski kamyonun satılarak yine aynı cins ve maksat için kullanılacak yeni model kamyon alınması gerekir.
Mali idarenin verdiği bir özelgede “kara taşımacılığında kullanılan akaryakıt tankerlerinin satışı dolayısıyla ayrılan yenileme fonunun yine akaryakıt taşımacılığında kullanılmak üzere alınan deniz tankerleri için kullanılmasının mümkün olmadığını belirtmiştir. (İzmir Vergi Dairesi Başkanlığının 67854564- 1741-447 sayı ve 15.9.2015 tarihli Özelgesi)
İşletme demirbaşlarının yenilenerek üretimin artırılması, teknolojiye ayak uydurulması ihtiyacı için başvurulan yenileme fonu bir vergi ötelemesinden ibarettir. Satışı yapılan bir demirbaşın yerine en geç 3 yıl içinde yenisinin alınması gerekir. Aksi takdirde amacın dışına çıkılmış olur. Örneğin, eski kamyonetin satılmasından doğan ve 679-Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hesabına kaydettiğimiz 10.000 TL karın, 549-Yenileme Fonu hesabına alınarak en geç 3 yıl içinde aynı cinsten kamyonet alımı yapılmalıdır.